Demografiya veb-portali

Demografiya

Demografiya – bu aholi haqidagi fan. Demograflar uchta asosiy demografik jarayonni: tug’ilish, migratsiya va qarish (shu jumladan o’lim)ni o’rganish orqali aholi dinamikasini tushunishga intiladi. Bu uchala jarayon ham aholining oʻzgarishiga, jumladan, odamlarning er yuzida qanday yashashi, millatlar va jamiyatlarni shakllantirishi va madaniyatni rivojlantirishga yordam beradi.

Demografiya – bu inson populyatsiyasini statistik o’rganish hamdir. Demografiya makon va vaqt bo’yicha populyatsiyalarning hajmi, tuzilishi va harakatini o’rganadi. U tarix, iqtisod, antropologiya, sotsiologiya va boshqa sohalardagi usullardan foydalanadi. Demografiya hukumatlar va xususiy biznes uchun aholi bilan bog’liq ijtimoiy, madaniy va iqtisodiy tendentsiyalarni tahlil qilish va bashorat qilish vositasi sifatida foydalidir.

Demograflar ma’lumotlarni asosan davlat ro’yxati, tug’ilish va o’lim registrlari orqali to’playdi. Biroq, bu manbalar hukumat hisobotlarining to’g’riligiga qarab aniq bo’lmasligi mumkin. Demograflar, shuningdek, kichik populyatsiyalarni o’rganish orqali bilvosita ma’lumotlarni yig’adilar. Keyinchalik bu namunalar butun populyatsiya haqida xulosa chiqarish uchun statistik modellar yordamida tekshiriladi.

Aholini ro’yxatga olish kabi asosiy demografik tadqiqotlar qadimgi dunyoda 6000 yil oldin amalga oshirilgan bo’lsa, biz bilgan demograflar, masalan, Buyuk Britaniyalik Jon Graunt 16-asrda paydo bo’lgan. Dastlabki statistik tadqiqotlar asosan o’lim (qancha odam va qaysi yoshda vafot etgan) bilan bog’liq bo’lgan. Cho’qintirish va dafn marosimlarini o’rganish orqali Graunt harbiy yoshdagi erkaklar sonini va tug’ish yoshidagi ayollar sonini taxmin qila olgan. Uning tadqiqoti mintaqa aholisining birinchi statistik so’rovlaridan biri bo’lib hisoblangan. Demografik so’rovlar ko’pincha erta sug’urta agentlari tomonidan hayot sug’urtasi tariflarini aniqlash uchun ham o’tkazilan.

Demografiya bugungi kunda butun dunyodagi ko’plab universitetlarda keng o’qitilib, talabalarni ijtimoiy fanlar, statistika yoki tibbiy tadqiqotlar bo’yicha dastlabki tayyorgarlikka jalb qiladi. Sotsiologiya, iqtisodiyot, epidemiologiya, geografiya, antropologiya va tarix kabi bir nechta fanlarning birlashuvida demografiya ijtimoiy yoki boshqa fanlardan olingan boshqa ko’plab usullar bilan fanning asosini tashkil etuvchi ko’proq texnik miqdoriy yondashuvni birlashtirib, aholi muammolarini hal qilish uchun vositalarni taklif etadi. Demografik tadqiqotlar universitetlarda, ilmiy-tadqiqot institutlarida, shuningdek statistika bo’limlarida va bir nechta xalqaro agentliklarda olib boriladi. Bunga Demografik institutlar CICRED tarmog’ining bir qismi bo’lgan (demografik tadqiqotlarni muvofiqlashtirish bo’yicha xalqaro qo’mita), demografik tadqiqotlar bilan shug’ullanadigan ko’plab olimlar xalqaro Aholishunoslik ilmiy uyushmasi yoki Amerika Qo’shma Shtatlaridagi Amerika demografik assotsiatsiyasi yoki Kanada demograflari federatsiyasining Kanadadagi filiallarini misol qilib keltirishimiz mumkin.

Demografiya yo’nalishlari
Biodemografiya;
Insonning uzoq umr ko’rish biodemografiyasi;
Dunyo demografiyasi;
Demografik iqtisodiyot;
Gomperts-Makeham o’lim qonuni;
Lingvistik demografiya;
O’rta asr demografiyasi;
Siyosiy demografiya;
Aholi biologiyasi;
Aholi dinamikasi;
Aholi geografiyasi;
Aholini qayta qurish;
Aholi statistikasi;
Diniy demografiya;
O’rnini bosuvchi migratsiya;
Reproduktiv salomatlik;

Demografik so’rovlar
Joriy aholi tadqiqoti (CPS);
Demografik va salomatlik tadqiqotlari (DHS);
Yevropa ijtimoiy tadqiqoti (ESS);
Umumiy ijtimoiy tadqiqot (GSS);
Germaniya umumiy ijtimoiy tadqiqoti (ALLBUS);
Ko’p ko’rsatkichli klaster tadqiqotlari (MICS);
Milliy bo’ylama tadqiqot (NLS);
Daromad dinamikasini panel tadqiqoti (PSID);
Ishlash monitoringi va javobgarlik 2020 (PMA2020);
Ijtimoiy-iqtisodiy panel (SOEP, nemis);
Jahon qadriyatlari tadqiqoti (WVS).